ASP.NET Core’da Middleware Kullanımı ve Özelleştirme

ASP.NET Core, modern web uygulamaları geliştirmek için kullanılan güçlü bir çerçevedir. Bu çerçeve, uygulama isteklerini işlemek için bir dizi middleware bileşeni kullanır. Middleware, HTTP isteklerini ve yanıtlarını işleyen ve uygulama boru hattı boyunca akan bileşenlerdir. Bu makalede, ASP.NET Core’da middleware kullanımını ve özelleştirme yöntemlerini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Middleware Nedir?

Middleware, ASP.NET Core uygulamalarında HTTP isteklerini ve yanıtlarını işleyen yazılım bileşenleridir. Her middleware, bir sonraki middleware bileşenini çağırabilir veya isteği sonlandırabilir. Bu yapı, geliştiricilere uygulama boru hattını esnek bir şekilde yönetme imkanı sunar.

Middleware’in Çalışma Prensibi

Middleware bileşenleri, genellikle bir HTTP isteği alır, isteği işler ve ardından isteği bir sonraki middleware’e geçirir. Bu işlem, bir zincir gibi çalışır ve her middleware bileşeni isteği değiştirebilir veya yanıtı işleyebilir.

public void Configure(IApplicationBuilder app)
{
    app.Use(async (context, next) =>
    {
        // İstek öncesi işlemler
        await next.Invoke();
        // Yanıt sonrası işlemler
    });

    app.Run(async (context) =>
    {
        await context.Response.WriteAsync("Hello, World!");
    });
}

Yukarıdaki örnekte, bir middleware bileşeni isteği işler ve bir sonraki middleware’e geçirir. app.Run metodu ise zinciri sonlandırır ve yanıtı döndürür.

Middleware Türleri

ASP.NET Core’da middleware bileşenleri farklı şekillerde oluşturulabilir. En yaygın yöntemler, inline middleware, lambda ifadeleri ile middleware ve sınıf tabanlı middleware’dir.

Inline Middleware

Inline middleware, genellikle Configure metodunda tanımlanır ve lambda ifadeleri kullanılarak oluşturulur. Bu yöntem, basit işlemler için idealdir.

app.Use(async (context, next) =>
{
    // İstek üzerinde değişiklik yap
    context.Response.Headers.Add("Custom-Header", "Value");
    await next.Invoke();
});

Bu örnekte, HTTP yanıtına özel bir başlık eklenmiştir.

Sınıf Tabanlı Middleware

Daha karmaşık işlemler için sınıf tabanlı middleware bileşenleri oluşturulabilir. Bu yaklaşım, kodun daha modüler ve test edilebilir olmasını sağlar.

public class CustomMiddleware
{
    private readonly RequestDelegate _next;

    public CustomMiddleware(RequestDelegate next)
    {
        _next = next;
    }

    public async Task InvokeAsync(HttpContext context)
    {
        // İstek öncesi işlemler
        await _next(context);
        // Yanıt sonrası işlemler
    }
}

Sınıf tabanlı middleware’i kullanmak için Startup sınıfında eklememiz gerekir:

public void Configure(IApplicationBuilder app)
{
    app.UseMiddleware();
}

Middleware Sıralaması

Middleware bileşenlerinin sıralaması, uygulamanın davranışını doğrudan etkiler. İstekler ve yanıtlar, middleware zinciri boyunca sıralı bir şekilde akar. Yanlış bir sıralama, isteklerin veya yanıtların beklenmedik şekilde işlenmesine neden olabilir.

Sıralamanın Önemi

Örneğin, kimlik doğrulama middleware’inin, yetkilendirme middleware’inden önce çalışması gerekir. Bu, kullanıcıların kimliklerinin doğrulanmasını ve ardından yetkilerinin kontrol edilmesini sağlar.

app.UseAuthentication();
app.UseAuthorization();

Bu sıralama, kimlik doğrulama ve yetkilendirme işlemlerinin doğru bir şekilde çalışmasını sağlar.

Middleware Özelleştirme

ASP.NET Core, özelleştirilmiş middleware bileşenleri oluşturmak için esnek bir yapı sunar. Bu, geliştiricilerin kendi ihtiyaçlarına göre middleware yazmalarını sağlar.

Örnek: Loglama Middleware’i

Bir loglama middleware’i, gelen istekleri ve giden yanıtları kaydedebilir. Bu, hata ayıklama ve performans izleme için yararlıdır.

public class LoggingMiddleware
{
    private readonly RequestDelegate _next;

    public LoggingMiddleware(RequestDelegate next)
    {
        _next = next;
    }

    public async Task InvokeAsync(HttpContext context)
    {
        Console.WriteLine($"Request: {context.Request.Method} {context.Request.Path}");
        await _next(context);
        Console.WriteLine($"Response: {context.Response.StatusCode}");
    }
}

Bu middleware, her istek ve yanıt için konsola log yazacaktır.

Performans Optimizasyonu

Middleware bileşenleri, uygulamanın performansını doğrudan etkileyebilir. Gereksiz veya ağır middleware işlemleri, uygulamanın yanıt süresini uzatabilir. Bu nedenle, middleware’lerin verimli bir şekilde yazılması önemlidir.

Gerçek Dünya Uygulamaları

ASP.NET Core’da middleware kullanımı, gerçek dünya uygulamalarında geniş bir yelpazede yer bulur. Örneğin, güvenlik için CORS (Cross-Origin Resource Sharing) middleware’i, performans için önbellekleme middleware’i veya hata yönetimi için özel hata middleware’i kullanılabilir.

Güvenlik ve CORS Middleware’i

CORS, farklı kaynaklar arasında isteklerin nasıl yapılacağını kontrol eder. ASP.NET Core, CORS middleware’i ile bu tür istekleri yönetmeyi kolaylaştırır.

public void ConfigureServices(IServiceCollection services)
{
    services.AddCors(options =>
    {
        options.AddPolicy("AllowAll",
            builder => builder.AllowAnyOrigin()
                              .AllowAnyMethod()
                              .AllowAnyHeader());
    });
}

public void Configure(IApplicationBuilder app)
{
    app.UseCors("AllowAll");
}

Bu yapılandırma, tüm kaynaklardan gelen isteklere izin verir.

Hata Yönetimi ve Özel Hata Middleware’i

Özel hata middleware’i, uygulama hatalarını yakalayarak kullanıcı dostu hata mesajları sunabilir. Bu, kullanıcı deneyimini artırır ve hata ayıklamayı kolaylaştırır.

public class ErrorHandlingMiddleware
{
    private readonly RequestDelegate _next;

    public ErrorHandlingMiddleware(RequestDelegate next)
    {
        _next = next;
    }

    public async Task InvokeAsync(HttpContext context)
    {
        try
        {
            await _next(context);
        }
        catch (Exception ex)
        {
            await HandleExceptionAsync(context, ex);
        }
    }

    private static Task HandleExceptionAsync(HttpContext context, Exception exception)
    {
        context.Response.ContentType = "application/json";
        context.Response.StatusCode = (int)HttpStatusCode.InternalServerError;
        return context.Response.WriteAsync(new ErrorDetails
        {
            StatusCode = context.Response.StatusCode,
            Message = "Internal Server Error"
        }.ToString());
    }
}

Bu middleware, uygulama hatalarını yakalar ve kullanıcıya standart bir hata mesajı döndürür.

Sonuç

ASP.NET Core’da middleware kullanımı, uygulama geliştirme sürecinde önemli bir rol oynar. Middleware bileşenleri, HTTP isteklerini ve yanıtlarını işlemek, güvenliği artırmak, performansı optimize etmek ve hata yönetimini kolaylaştırmak için kullanılır. Özelleştirilmiş middleware yazmak, uygulamanın ihtiyaçlarına göre esneklik sağlar ve geliştiricilere geniş bir yelpazede çözümler sunar.

ASP.NET Core’un sunduğu bu esnek yapı, modern web uygulamaları geliştirmek için güçlü bir temel oluşturur. Bu nedenle, ASP.NET Core’da middleware kullanımı ve özelleştirme yöntemleri, geliştiriciler için önemli bir beceri setidir.